Nieruchomości mające swoich właścicieli i mające pełen przewidziany polskim prawem status formalny, są katalogowane w specjalnych zbiorach. Chodzi o księgi wieczyste, które znajdują się w depozytach sądów powszechnych. Poszczególne placówki sądowe prowadzą swoje archiwa, w jakich znajdują się księgi odnoszące się do gruntów, obiektów budowlanych o samodzielnym charakterze (w tym domów czy budynków gospodarczych), ale także mieszkań własnościowych. Osoby będące w posiadaniu nieruchomości nie mają z mocy samego prawa obowiązku posiadania księgi, jednakże w pewnych okolicznościach jest to absolutnie nieodzowne. Bez wątpienia nr księgi wieczystej przyda się w kontekście ubiegania się o możliwość wzięcia kredytu w banku pod zastaw danej nieruchomości. Jeśli nabywa się lokal lub obiekt, a zakup ma być finansowy z kredytu, bank będzie także wymagał numeru księgi – jest on bowiem konieczny, by hipoteka stała się faktem. Zgodnie z procedurami, każda wydzielona własność nieruchoma ma odrębny numer księgi, w której znalazły się kluczowe informacje odnośnie danego obiektu lub lokalu.
Procedura założenia księgi wieczystej dla nieruchomości jest ściśle uregulowana i zazwyczaj nie rodzi specjalnych komplikacji. Oczywiście jak w każdej procedurze urzędowej, tak i tutaj konieczne jest złożenie stosownych dokumentów, wniosku, a następnie oczekiwania na konkretne działanie ze strony komórki sądu odpowiedzialnego za prowadzenie ksiąg. Dodać trzeba, że zawsze odbywa się to wedle klucza lokalnego. Oznacza to, że księgę dla domu znajdującego się przykładowo w Poznaniu musi założyć sąd właściwy dla danego terenu. Nie praktykuje się zakładania ksiąg wieczystych dla nieruchomości w sądach zlokalizowanych w zupełnie innym regionie, co również ma swoje umocowanie w obowiązujących w Polsce przepisach ustawowych. Rzecz jasna każda skutecznie założona księga zyskuje swój indywidualny numer składający się z ciągu znaków, wskazujących między innymi na dany powiat. Katalog takich ksiąg jest też dostępny przez internet, o czym napiszemy więcej za chwilę.
Gdy procedura związana z zakładaniem księgi wieczystej zakończy się w pomyślny sposób, sąd jest zobowiązany do wysłania pocztą pisma zawiadamiającego o zakończeniu tej operacji prawnej. Na tym dokumencie znajduje się przydzielony nr księgi wieczystej – standardowo umieszcza się go w lewym górnym rogu pisma z oznaczeniem „numery i typy ksiąg wieczystych”.
Rzecz jasna numer ten jest nie tylko na tym zawiadomieniu. Można go odszukać również w akcie notarialnym, towarzyszącym zawsze nabywaniu danej nieruchomości. Procedury te świetnie znają z autopsji konsumenci kupujący mieszkanie czy dom na kredyt. Informacje związane z nieruchomością, w tym również numer przypisany do księgi wieczystej, otrzymuje bank. Ma to znaczenie w kontekście podejmowania przezeń decyzji kredytowej. Brak ważnej księgi de facto uniemożliwia finansowanie zakupu i utworzenie hipoteki. To pokazuje, jak istotny jest to dokument z punktu widzenia wielu ludzi.
Skoro żyjemy w czasach cyfrowych, to bez większych komplikacji poradzimy sobie ze znalezieniem informacji o księgach wieczystych w internecie. Działają strony, które pozwalają na szukanie numerów ksiąg na przykład po adresie czy numerze działki. Część z tych serwisów jest dostępna nieodpłatnie, natomiast w przypadku innych trzeba opłacić abonament za dostęp do bazy. Istnieje też całkowicie darmowa baza ksiąg prowadzona przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Jeśli posiadamy już konkretny nr księgi wieczystej, możemy uzyskać wgląd do jej treści. Co istotne, może zrobić to każdy, mając po prostu dany numer. W księgach publikowanych na stronach ministerstwa są informacje między innymi o aktualnych właścicielach, włącznie z ich szczegółowymi danymi osobowymi. Dlatego ważne jest, aby nawet same numery ksiąg traktować jako dane wrażliwe, które nie powinny być rozpowszechniane i przekazywane w ręce osób postronnych. Zawarte tam informacje mogą być w skrajnych scenariuszach wykorzystane do celów niezgodnych z prawem, w tym działania na szkodę konkretnych osób wymienianych w treści ksiąg wieczystych.